September 2000 (kleine aanpassingen april 2005)
In de wereld, maar niet van de wereld
Katinka Hesselink
In the world, but not of the world
learn to stand apart
Spirituele leraren vertellen ons dat we moeten leren te zijn " In the world, but not of the world. " In het Nederlands: In de wereld, maar niet van de wereld . Handelend in de wereld, maar gemotiveerd op een manier waar de meeste mensen in die wereld zich niets bij voor kunnen stellen en niets vanaf weten. Alleen, voordat we dit kunnen uitvoeren, moeten we eerst zien welke invloeden de wereld op ons uit oefent. Of algemener: op welke manieren beïnvloeden mensen elkaar. Het is vrij duidelijk dat we elkaar op van allerlei manieren beïnvloeden. Het is moeilijk om op visite te gaan en dan een gebakje te weigeren, omdat je weet dat de suiker te veel invloed op je fysieke systeem heeft, of zelfs omdat je niet echt van zoet houdt. Het is moeilijk binnen de huidige maatschappij om strikt vegetarisch te zijn, want wat doe je als je op bezoek gaat? Elke vegetariër is hiermee geconfronteerd, en ieder heeft zijn eigen oplossing gevonden.
Als het gaat om gedrag is het nog vrij eenvoudig te zien in hoeverre we beïnvloed worden door onze omgeving. Als het om gedachten en gevoelens gaat, wordt het al moeilijker. Westerse bestudeerders van esoterische stromingen klagen soms dat H.P. Blavatsky in haar geschriften zoveel terug valt op oosterse literatuur. Ze introduceert nieuwe begrippen, in plaats van door te bouwen op de westerse tradities met hun eigen terminologie. Een antwoord op die vraag is simpel: H.P. Blavatsky schreef niet alleen voor het westen, maar ook voor het oosten. Ze schreef niet alleen voor de verwende westerse mens, maar ook voor de Indiërs die hun religie in de loop der eeuwen zo gematerialiseerd hadden, dat ze nu wel eens mochten beginnen deze te zuiveren. Een ander antwoord is nog eenvoudiger: de westerse terminologie is zo wollig en verward, dat ze (als ze zich tot die terminologie beperkt had) de verwarring alleen maar groter gemaakt zou hebben, in plaats van orde in de chaos te scheppen.
En toch, westerse mystici hebben de neiging in westerse beelden te denken. Westerse godsbeelden, westerse beelden van wat 'heiligheid' in houdt. Westerse ideeën over hoe het pad er uit ziet. Dat is logisch, want we zijn in de westerse ideeën-wereld opgegroeid. Het zelfde geldt natuurlijk ook voor mensen uit bijvoorbeeld India, en voor familie-invloeden. Die ideeën hebben we horen bepraten en met die ideeën zijn we als het ware geïnfecteerd. Het probleem daarbij is dat dit gebeurt is op een leeftijd dat we nog geen bewust onderscheid konden maken tussen ideeën die we wel en ideeën die we niet over wilden nemen. En op latere leeftijd wordt het dubbel zo moeilijk om te schiften: met welke ideeën bent u het nou eigenlijk eens? Welke ideeën vindt u eigenlijk onzin en zou u uit uw bewustzijn willen schrappen? Welke ideeën verhinderen (bijvoorbeeld) dat u H.P. Blavatsky begrijpt?
Als we daadwerkelijk de noodzaak inzien van het 'alleen staan,' dan komt het volgende probleem om de hoek kijken. Het probleem dat we in feite allemaal 'mediums' zijn, in meer of mindere mate. Gevoelens en gedachten van de mensen om ons heen gaan automatisch in ons over. U herkent vast de situatie van een nerveuze kassa-juffrouw, waarbij uzelf ook opeens met uw geld gaat rommelen: het valt, u kunt het niet goed tellen, etc. Dan slaat de nervositeit van de persoon achter de kassa over op de klant en opeens zijn er twee mensen onhandig. Heel lastig en vervelend. Lastig ook en vooral omdat die gevoeligheid lijkt toe te nemen bij mensen die proberen op 'het pad' te lopen. Mensen dus die proberen niet alleen voor zichzelf, maar ook voor 'de wereld' te leven. Het lijkt dan ook een paradox: juist die mensen die de wereld willen dienen, moeten leren los te komen van die wereld en zelf te bepalen wat ze vinden en wat ze moeten/willen doen. Aan de andere kant willen ze juist ook weer gevoelig zijn voor die wereld, wat hebben mensen nodig, hoe kun je het beste reageren enz. Ergens is het ook wel weer logisch. Wie echt iets wil veranderen aan de vooroordelen, oorlogen, ambitie en strijd in de wereld, moet zorgen dat de oorzaken van die zaken in hem of haarzelf verdwenen zijn. Dus concreet: de vooroordelen van de mensen om u heen, moeten niet uw vooroordelen worden (of blijven). De ambities van de mensen om u heen, moeten niet uw ambities worden. De gewoonten die u heeft over genomen, moeten verdwijnen, althans die gewoonten die schadelijk zijn voor de mensen om u heen, juist als ze dat niet door hebben.
Nu even heel concreet. Stel, u wil dit volbrengen, u wil alleen nog maar in de wereld staan om die te dienen, verder wilt u dat uw bewustzijn niet (of zo weinig mogelijk) door die wereld beïnvloedt wordt. Hoe gaat u dat dan doen? De literatuur geeft daarvoor (zoals ik het lees) twee adviezen, die elkaar voor mijn gevoel aanvullen. De eerste is: observatie. Kom er nou eerst maar eens achter hoe het precies werkt, die ambitie, de oorzaken van angst. Voorlopig bent u nog van de wereld. Observeer uzelf, observeer de mensen om u heen. Plak niet te veel gedachten aan die observaties; Kijk nou maar eens gewoon.
De tweede is in zekere zin iets makkelijker. Ga maar vast aan het werk. Werk maar vast in die wereld voor die wereld. Hecht niet te veel aan gebrek aan (positief) resultaat, maar observeer wel. Observeer of wat u doet echt positief werkt, observeer het effect van uw handelingen op uw omgeving en op uw eigen bewustzijn enz. Als iets niet positief werkt (iets wat helemaal niet altijd even makkelijk te onderscheiden is, overigens, want wat is positief?), houdt u er gewoon mee op en probeert u iets nieuws. Aan de andere kant, effecten gaan dieper dan u denkt. Het effect van de juiste handeling is niet altijd direct zichtbaar. Sterker nog, dat wat gezien wordt is vaak niet het belangrijkste. Dus geef ook weer niet te snel de moed op. Als u weet dat wat u doet goed is, ga er gewoon mee door, ook al ziet u geen effect. Het meeste dat we doen, doen we omdat het moet gebeuren, niet omdat er direct positieve effecten zichtbaar zullen zijn. Sterker nog: het positieve effect kan al zijn dat het gebeurt. Oke, niemand is u dankbaar, (in het ergste geval), maar u doet het, u weet dat het moet gebeuren, en doordat u het doet, gebeurt het ook inderdaad. Dit kleine beetje werk wordt gedaan. Er zijn elders grote hopen werk die blijven liggen, maar dit hoekje werk gebeurt zo goed als u het kan.