Oude teksten uit het Hindoeïsme

Katinka Hesselink

Upanishaden (Oepanishaden)

De Upanishaden zijn teksten samengesteld vanaf 600 V.C. Deze teksten zijn geordend per per Vedische traditie, dat wil zeggen: er zijn bijvoorbeeld specifieke Upanishaden die bij de Rig Veda horen. De Upanishaden zijn vaak meer filosofische teksten over bijvoorbeeld de ware, esoterische betekenis van ritueel. In deze teksten staat de leerling-leraar relatie centraal. Ook komt meditatie in deze teksten voor. Rituelen zijn alleen nog belangrijk vanwege hun symbolen, niet om dagelijks uitgevoerd te worden, maar om begrepen te worden. Het werkelijke offer bijvoorbeeld is het offer van het zelf (de persoonlijkheid) aan het Goddelijk Zelf (Atman). De Upanisaden zijn de eerste Indiase teksten waarin filosofische denkbeelden naar voren komen. [Meer over Indiase filosofie. Meer over de filosofie van de Upanishaden en specifiek over Atman in de upanishaden.]

Brahman is de essentie van alles - het kan niet worden gezien, maar wel ervaren. En ieder van ons IS die essentie. Deze filosofie waarin Atman en Brahman een zijn, wordt in het Moderne Hindoeïsme heel belangrijk. 

De leringen van karma en reïncarnatie komen voor het eerst voor in de Upanishaden. Deze leringen sluiten aan bij het type vraag dat in deze teksten, en dus blijkbaar in die tijd, gesteld werd. 

De term yoga komt ook voor het eerst voor in de Upanishaden, maar de praktijk van meditatie is vermoedelijk ouder. Er is een oud beeldje uit de Indus-beschaving (tot ongeveer 2000 v.C.) waarop iemand in lotushouding zit. Ook in de Veda's komen verwijzingen naar ascetische praktijken (tapas) voor. 

Overigens zijn er tot in de 17e eeuw teksten geschreven die Upanishad genoemd worden.

Bronnen